Giải thích hiện tượng nhật thực nguyệt thực vật lý 7 dễ hiểu

Hiện tượng nhật thực, nguyệt thực chắc chắn không còn xa lạ nữa. Tuy nhiên, không phải ai cũng thực sự hiểu rõ vì sao hai hiện tượng này tồn tại cũng như nhiều điều thú vị về chúng. Hãy cùng Khỉ giải thích hiện tượng nhật thực vật lý lần thứ 7 này dựa trên việc áp dụng định luật truyền thẳng của ánh sáng.

Bóng tối là gì? vùng nửa tối là gì?

Bởi khi giải thích hai hiện tượng nhật thực và nguyệt thực, người ta cũng dùng những khái niệm như bóng tối và vùng tranh tối tranh sáng để giải thích những hiện tượng đó. Để dễ hình dung, trước tiên chúng ta cần tìm hiểu thế nào là bóng tối, thế nào là vùng nửa tối qua hai thí nghiệm đơn giản dưới đây.

Bạn đang xem: Giải thích hiện tượng nhật thực nguyệt thực vật lý 7 dễ hiểu

Bóng tối là gì?

Để hiểu khái niệm này chúng ta hãy xem một thí nghiệm dưới đây

Thí nghiệm 1

Đặt một nguồn sáng nhỏ (có thể là đèn pin) phía trước màn hình. Giữa bóng đèn và màn hình, đặt một miếng bìa cứng như hình bên dưới.

Quan sát thí nghiệm ta thấy

• Vùng tối: Vì các tia sáng từ đèn truyền theo đường thẳng nên mọi tia sáng bị bìa cứng chặn sẽ không chiếu tới màn hình. Vì vậy, trên màn hình sẽ xuất hiện một vùng không nhận được ánh sáng từ ánh sáng truyền qua và gọi là vùng tối.
• Vùng sáng: Vì tia sáng từ đèn pin truyền thẳng tới màn hình mà không bị cản trở. Vì vậy, trên màn hình sẽ có một vùng chắn ánh sáng gọi là vùng sáng.

Như vậy qua thí nghiệm trên ta có kết luận sau:

• Vùng màu đen không nhận được ánh sáng từ nguồn sáng tới vì ánh sáng truyền theo đường thẳng. Khi gặp chướng ngại vật, ánh sáng sẽ bị cản trở và không thể xuyên qua.

⇒ Trên màn hình đặt phía sau chướng ngại vật có một vùng không nhận được ánh sáng từ nguồn sáng tới gọi là bóng tối.

vùng nửa tối là gì?

Thí nghiệm 2

Thay bóng đèn pin bằng bóng đèn có hiệu suất cao hơn (bóng đèn điện).

Quan sát hiện tượng ta thấy:

Vùng nửa tối: Khu vực phía sau tấm che chỉ nhận được một phần ánh sáng mà bóng đèn điện truyền tới.

Như vậy qua thí nghiệm trên ta có kết luận sau:

• Khu vực ở giữa màn hình bị tối
• Vùng ngoài cùng là vùng sáng
• Khu vực ở giữa được gọi là penumbra

⇒ Trên màn hình đặt phía sau tấm chắn có một khu vực chỉ tiếp nhận ánh sáng từ một phần của nguồn sáng tới gọi là vùng nửa tối.

Giải thích hiện tượng nhật thực, nguyệt thực vật lý 7

Trong chương trình vật lý lớp 7, học sinh sẽ được tìm hiểu thêm về hiện tượng nhật thực. Cụ thể:

Giải thích về nhật thực là gì?

Khi nào nhật thực xảy ra? Khi Mặt Trăng nằm giữa Mặt Trời và Trái Đất, một phần ánh sáng từ Mặt Trời tới Trái Đất sẽ bị Mặt Trăng che khuất. Khi đó, bóng tối và vùng nửa tối sẽ xuất hiện trên Trái đất.

Nếu đứng trong bóng tối sẽ không nhìn thấy được Mặt Trời, chúng ta nói có nhật thực toàn phần. Nếu chúng ta đứng trong vùng tranh tối tranh sáng sẽ nhìn thấy một phần Mặt Trời, chúng ta nói có nhật thực một phần.

Hình ảnh nhật thực một phần diễn ra ngày 19/3 tại Việt Nam. (Ảnh: Internet sưu tầm)

Giải thích hiện tượng nguyệt thực là gì?

Khi Trái Đất nằm giữa Mặt Trăng và Mặt Trời, Mặt Trăng sẽ bị Trái Đất che khuất, không nhận được ánh sáng từ Mặt Trời nên chúng ta không thể nhìn thấy Mặt Trăng. Chúng ta nói rằng đã có nguyệt thực vào thời điểm đó.

Có nhiều loại nguyệt thực khác nhau nhưng chỉ có 3 loại nguyệt thực chính và phổ biến nhất:

Nguyệt thực một phần

Hiện tượng này xảy ra khi Mặt Trời, Trái Đất và Mặt Trăng gần như thẳng hàng. Lúc này ánh trăng sẽ mờ đi và Mặt trăng sẽ bị mất đi một phần. Bóng của Trái đất màu đen (hoặc đỏ sẫm) có thể được nhìn thấy đang che khuất Mặt trăng.

Khi nguyệt thực toàn phần, nguyệt thực một phần sẽ xuất hiện trước và sau nguyệt thực toàn phần. Nguyệt thực một phần thường sẽ kéo dài khoảng 6 giờ.

Nguyệt thực toàn phần

Xảy ra khi Mặt trời, Trái đất và Mặt trăng thẳng hàng với nhau. Khi đó Mặt Trăng đã đi vào vùng bóng của Trái Đất. Lúc này, ánh trăng sẽ mờ đi và Mặt trăng sẽ có màu đỏ đồng, đôi khi có màu cam đậm.

Khi nguyệt thực toàn phần xảy ra, trước khi tới Mặt trăng, các tia sáng của mặt trời chiếu vào phần cuối của bóng Trái đất và bị khúc xạ bởi bầu khí quyển của Trái đất. Tất cả các tia sáng có bước sóng ngắn đều bị chặn lại, chỉ có các tia có bước sóng dài (đỏ, cam) mới xuyên qua được. Đó là lý do vì sao Mặt Trăng thường xuất hiện với màu đỏ nhạt. Thời gian nguyệt thực toàn phần tối đa: 104 phút (trường hợp thường tái diễn).

Nguyệt thực nửa tối

Xảy ra khi Mặt Trăng đi qua vùng nửa tối của Trái Đất. Lúc này, ánh trăng sẽ mờ đi và Mặt Trăng sẽ mờ dần và tối dần. Nguyệt thực một phần rất khó nhìn thấy bằng mắt thường vì độ chói của Mặt trời giảm đi.

Giải bài tập vật lý 7 bài 3 trang 9 SGK

Bài 1: Câu 3 (trang 10 SGK Vật Lý lớp 7): Giải thích vì sao đứng ở nơi có nhật thực toàn phần chúng ta không nhìn thấy Mặt Trời và thấy bầu trời tối dần?

Trả lời:

Nơi xảy ra nhật thực toàn phần nằm trong bóng của Mặt trăng, bị Mặt trăng che khuất, ngăn cản ánh sáng mặt trời chiếu tới. Vì vậy, đứng ở nơi có nhật thực toàn phần, bạn không thể nhìn thấy Mặt trời và thấy bầu trời tối sầm lại.

Ngoài ra, để có thể ôn tập kỹ hơn các loại bài học liên quan đến hiện tượng nhật thực, các bạn có thể tham khảo một số câu hỏi dưới đây. Những câu hỏi này khá giống với những bài kiểm tra mà giáo viên thường đưa ra nên các bạn hãy cố gắng luyện tập thật nhiều nhé.

Bài 2: Ban đêm trong phòng chỉ có một ngọn đèn. Đưa tay vào giữa đèn và tường, chúng ta quan sát được gì trên tường?

1. Một vùng tối có hình dạng như một bàn tay

2. Vùng sáng được chiếu sáng đầy đủ

3. Một vùng bóng tối hình tròn

4. Một vùng tối có hình dạng như bàn tay, được bao quanh bởi đường viền mờ hơn

Hướng dẫn giải pháp:

Bàn tay giữa đèn và tường có tác dụng chặn ánh sáng. Lúc này, trên tường sẽ xuất hiện bóng và bóng nửa tối của bàn tay, tức là vùng hình bàn tay tối màu, xung quanh sẽ có viền mờ hơn.

Hình dạng giống như bàn tay của bóng tối và vùng nửa tối là do các tia sáng truyền theo đường thẳng.

Đáp án bắt buộc phải là 😀

Bài 3: Chỉ khi đứng trong bóng tối hoặc vùng nửa tối mới có thể quan sát được hiện tượng nhật thực toàn phần. Tại sao lại đưa ra khẳng định như vậy?

1. Đứng trong bóng tối nửa tối. Vì đứng ở vùng nửa tối chúng ta có thể nhìn thấy Mặt trời nên gọi là nhật thực toàn phần.

2. Đứng trong bóng tối. Vì đứng trong bóng tối nên chúng ta không nhìn thấy được Mặt trời nên gọi là nhật thực toàn phần.

3. Đứng trong bóng tối nửa tối. Vì đứng trong bóng tối nên chúng ta không nhìn thấy được Mặt trời nên gọi là nhật thực toàn phần.

4. Đứng trong bóng tối. Vì đứng trong bóng tối chúng ta sẽ nhìn thấy Mặt Trời nên chúng ta gọi đó là nhật thực toàn phần.

Đáp án: B. Đứng trong bóng tối. Vì đứng trong bóng tối nên chúng ta không nhìn thấy được Mặt trời nên gọi là nhật thực toàn phần.

Bài 4: Đứng trên mặt đất, chúng ta nhìn thấy nguyệt thực trong trường hợp nào sau đây?

1. Vào ban đêm, khi nơi chúng ta đứng không nhận được ánh nắng.

2. Vào ban đêm, Mặt Trăng không nhận được ánh sáng mặt trời do bị Trái Đất che khuất.

3. Khi Mặt trời che khuất Mặt trăng, ánh sáng từ Mặt trăng không được phép tới Trái đất.

4. Khi Mặt Trăng che Mặt Trời, chúng ta chỉ nhìn thấy bóng tối phía sau Mặt Trăng.

Đáp án: B. Vào ban đêm, Mặt Trăng không nhận được ánh sáng mặt trời do bị Trái Đất che khuất.

Bài 5: Đặt một ngọn nến trước tấm rèm cản sáng. Đưa mắt trong bóng tối, chúng ta quan sát ngọn nến và xem có gì khác biệt so với khi không có màn hình?

1. Ánh nến yếu hơn

2. Ngọn nến càng sáng hơn

3. Không có gì khác

4. Xem thêm : Các cách phát âm d trong tiếng Anh (Audio + Ví dụ)

   Chỉ một phần của ngọn nến được nhìn thấy

Đáp án: D. Chỉ nhìn thấy được một phần của ngọn nến

Bài tập vật lý 7 về nhật thực, nguyệt thực dùng để luyện tập

Dưới đây là một số bài tập về nhật thực trong chương trình vật lý lớp 7 để học sinh tự luyện tập:

Câu 1. Khi xảy ra nguyệt thực toàn phần, chúng ta thấy:

A. Mặt trăng bị che khuất hoàn toàn và không nhận được ánh sáng mặt trời.

B. Mặt trăng bị che khuất hoàn toàn, xung quanh có đôi tai rực lửa.

C. Mặt trăng bị che khuất và không nhìn thấy tia sáng mặt trời.

D. Một phần mặt trăng bị che khuất, phần còn lại nửa tối.

E. Một phần Mặt Trăng bị che khuất và có thể nhìn thấy tia sáng mặt trời

Câu 2. Ở nơi xảy ra nhật thực một phần thì:

A. Người dân ở đó không thể nhìn thấy mặt trăng.

B. Người dân ở đó chỉ có thể nhìn thấy một phần của mặt trăng.

C. Có bóng của mặt trăng.

D. Người dân ở đó không thể nhìn thấy một phần mặt trời.

E. Người dân ở đó không thể nhìn thấy mặt trăng hay mặt trời.

Câu 3. Để giải thích hiện tượng nguyệt thực, người ta dựa vào:

A. Định luật truyền thẳng của ánh sáng

B. Định luật phản xạ ánh sáng

C. Định luật khúc xạ ánh sáng

D. Cả ba định luật trên

Câu 4. Câu nào đúng nhất?

A. Khi nhật thực, mặt trăng tạo ra bóng tối trên trái đất.

B. Nguyệt thực chỉ xuất hiện vào ban đêm.

C. Nhật thực chỉ xuất hiện vào ban ngày với nguồn sáng là mặt trời.

D. Cả ba phương án đều đúng

Câu 5. Tại sao khi có nhật thực, đứng trên mặt đất vào những ngày trời quang, chúng ta không nhìn thấy được Mặt Trời.

A. Vì mặt trời lúc đó không còn phát ra ánh sáng nữa.

B. Vì lúc đó Mặt trời không còn chiếu sáng Trái đất nữa.

C. Vì lúc đó Mặt Trời bị Mặt Trăng che khuất nên chúng ta ở trong bóng của Mặt Trăng.

D. Vì mắt tôi đột nhiên bị mù nên tôi không nhìn thấy gì nữa

Câu 6. Khi xảy ra nhật thực, nguyệt thực, vị trí tương đối của trái đất, mặt trời và mặt trăng là gì?

Câu 7. Điền từ thích hợp vào chỗ trống trong các câu sau:

a) Nhật thực được quan sát vào ngày …………………..………….khi ……………… che khuất ánh sáng từ ………………… … …

b) Nguyệt thực thường quan sát được vào các đêm ………..…..khi ……………… che khuất……….

Câu 8. Một học sinh cho rằng khi nhật thực xảy ra thì mọi người đứng trên trái đất đều có thể quan sát được. Theo bạn điều đó có đúng không và tại sao?

Câu hỏi 9.

An và Bình nhìn lên bầu trời và thấy một vầng trăng lưỡi liềm. Bình nói đó là nguyệt thực nhưng An khẳng định không phải. Nếu An đúng thì bạn nghĩ An dựa vào điều gì?

Câu hỏi 10.

Tại sao nguyệt thực thường xảy ra vào ngày trăng tròn và thời gian nguyệt thực thường dài hơn nhật thực?

Câu 11: Ban đêm dùng sổ tay che bóng đèn, bàn sẽ tối, có khi không đọc được. Nhưng nếu chúng ta dùng sổ tay để che đèn ống thì chúng ta vẫn có thể đọc sách. Giải thích vì sao có sự khác biệt đó?

Trên đây là tổng hợp kiến ​​thức và giải thích dễ hiểu về hiện tượng nhật thực vật lý lần thứ 7 mà timhieulichsuquancaugiay.edu.vn biên soạn cho các bạn. Hy vọng những chia sẻ trên sẽ giúp mọi người nhớ bài lâu nhất. Nếu thấy hay hãy theo dõi timhieulichsuquancaugiay.edu.vn và thường xuyên tiếp cận những kiến ​​thức cơ bản để cập nhật cho mình những bài học bổ ích nhé.

Nguồn: https://timhieulichsuquancaugiay.edu.vn
Danh mục: Giáo dục