Ánh sáng là gì? Tìm hiểu kiến thức về ánh sáng từ A-Z

Ánh sáng có vai trò vô cùng quan trọng trong đời sống con người, góp phần tạo nên sự sống và là nguồn năng lượng không thể thiếu đối với các sinh vật trên Trái đất. Vậy ánh sáng là gì? Ánh sáng quan trọng như thế nào? Hãy cùng timhieulichsuquancaugiay.edu.vn tìm hiểu trong bài viết này ngay nhé!

Ánh sáng là gì?

Ánh sáng là tên gọi của hoạt động bức xạ điện từ có bước sóng nhỏ trong phổ điện từ từ 380nm đến 700nm. Tính chất của ánh sáng tương tự như hoạt động của bức xạ điện từ. Trong vùng phổ điện từ này, mắt thường của con người hoàn toàn có thể nhìn thấy được.

Các loại ánh sáng

Ánh sáng được chia thành hai loại chính dựa vào nguồn sáng và bước sóng:

Phân chia theo nguồn sáng:

Dựa vào việc phân loại theo nguồn sáng, ánh sáng được chia thành các loại sau:

• Ánh sáng tự nhiên do mặt trời tạo ra: loại ánh sáng này thường được gọi là ánh sáng mặt trời (hay còn gọi là ánh sáng trắng).

• Ánh sáng tự nhiên do mặt trăng tạo ra: gọi là ánh sáng thực. Loại ánh sáng này được tạo ra khi mặt trời chiếu vào mặt trăng và phản chiếu tới mắt con người.

• Ánh sáng nhân tạo: Loại ánh sáng này được con người tạo ra nhằm giúp chiếu sáng các hoạt động vào ban đêm hoặc trong bóng tối (đèn điện) và được gọi là ánh sáng.

• Ánh sáng do động vật phát ra gọi là ánh sáng sinh học (ánh sáng từ đom đóm,…).

Phân chia theo bước sóng:

Dựa vào sự phân chia bước sóng, ánh sáng được chia thành các loại sau:

• Ánh sáng lạnh: Những đèn này có bước sóng tập trung gần phổ tím.

• Ánh sáng nóng: Là loại ánh sáng có bước sóng gần vùng màu đỏ.

Nhận biết ánh sáng

Để cảm nhận được ánh sáng rất đơn giản, các trường hợp mà mắt chúng ta có thể cảm nhận được là:

• Ban ngày, hãy đứng bên ngoài và mở mắt.

• Buổi tối, đứng trong phòng kín, mở mắt và bật đèn.

Mắt chúng ta có thể cảm nhận được ánh sáng khi ánh sáng đi vào mắt chúng ta.

Nhìn thấy một vật

Thực hiện thí nghiệm:

Trong thí nghiệm trên, khi nhìn vào bên trong hộp, nếu có ánh sáng chúng ta thấy một mảnh giấy trắng. Ngược lại, nếu tắt đèn thì chúng ta không thể nhìn thấy mảnh giấy trắng đó. Chứng minh rằng khi ánh sáng chiếu vào một tờ giấy thì ánh sáng từ tờ giấy trắng sẽ phản chiếu tới mắt chúng ta và chúng ta nhìn thấy được.

Kết luận: Khi ánh sáng tới mắt chúng ta có thể nhìn thấy được các vật.

Truyền ánh sáng

Định luật truyền thẳng của ánh sáng

Định luật truyền thẳng của ánh sáng được định nghĩa như sau: Trong môi trường trong suốt và đồng nhất, ánh sáng truyền theo đường thẳng.

Áp dụng định luật truyền thẳng của ánh sáng

1. Bóng tối và vùng nửa tối

Tối tăm

Thí nghiệm: Đặt một đèn pin sáng trước màn hình. Giữa đèn pin và màn hình, đặt một tấm bìa cứng nhỏ (như hình bên dưới).

• Vùng tối: trên màn hình sẽ có một vùng không nhận được ánh sáng do tia sáng từ đèn pin truyền theo đường thẳng và bị bìa cứng chặn lại nên không chiếu tới màn hình. Những vùng đó được gọi là vùng tối.

• Vùng sáng: Vì miếng bìa cứng nhỏ không chặn hết ánh sáng từ đèn pin nên vẫn sẽ có những tia sáng không bị cản trở. Vì vậy, trên màn hình sẽ có một vùng nhận được ánh sáng gọi là

Kết luận:

• Vì ánh sáng truyền theo đường thẳng và gặp vật cản khiến ánh sáng không đi qua nên vùng đen sẽ hoàn toàn không nhận được ánh sáng từ nguồn sáng tới. Vùng không nhận được ánh sáng từ nguồn sáng tới trên màn hình được gọi là vùng tối.

Xem thêm : Dạy toán lớp 1 tiếng Anh hiệu quả cho bé chỉ với 5 chiêu thức này!

Nửa tối

Thí nghiệm: thực hiện thí nghiệm như trên trong phòng tối, thay đèn pin bằng đèn điện (như hình trên).

Nhìn vào hình trên chúng ta có thể thấy vùng ở giữa màn hình là vùng tối, vùng ngoài cùng là vùng sáng và vùng giữa 2 vùng đó là vùng nửa tối.

Kết luận:

Trên màn hình đặt phía sau vật cản, có một khu vực chỉ nhận được ánh sáng từ một phần của nguồn sáng tới gọi là vùng nửa tối.

2. Nhật thực và nguyệt thực

Hiện tượng nhật thực

Khi Mặt Trăng nằm giữa Trái Đất và Mặt Trời, một phần ánh sáng từ Mặt Trời tới Trái Đất sẽ bị Mặt Trăng che khuất. Lúc này, bóng tối và vùng nửa tối sẽ xuất hiện trên Trái đất. Hiện tượng này được gọi là nhật thực.

Nếu đứng trong bóng tối, chúng ta sẽ không nhìn thấy được Mặt trời (nhật thực toàn phần). Đứng ở vị trí nửa tối có thể nhìn thấy một phần Mặt trời (nhật thực một phần).

Hiện tượng nguyệt thực

Nguyệt thực xảy ra khi Trái đất nằm giữa Mặt trăng và Mặt trời và Trái đất che khuất Mặt trăng. Lúc này Mặt Trăng không nhận được ánh sáng từ Mặt Trời nên chúng ta không thể nhìn thấy được.

• Khi Mặt Trăng đi vào vùng bóng của Trái Đất (Nhật thực toàn phần).

• Khi Mặt trăng đi vào vùng nửa tối của Trái đất, Mặt trăng chỉ giảm độ sáng một chút (nguyệt thực nửa tối).

• Khi Mặt Trăng chỉ nằm trong bóng của Trái Đất một phần. Mặt Trăng chỉ bị che khuất một phần và có thể nhìn thấy được bằng mắt thường (Nhật thực một phần).

Định luật phản xạ ánh sáng

Phản xạ ánh sáng là hiện tượng ánh sáng xảy ra hằng ngày trong cuộc sống. Một ví dụ điển hình của định luật phản xạ ánh sáng là thí nghiệm chiếu chùm sáng đèn pin lên một mặt phẳng trên bàn, ta sẽ thu được một vệt sáng trên tường.

Qua đó, chúng ta có thể hiểu hiện tượng phản xạ ánh sáng như sau: khi ánh sáng chạm vào một bề mặt hoặc một ranh giới khác không hấp thụ năng lượng bức xạ và làm sóng ánh sáng bật ra khỏi bề mặt đó.

Xem thêm: Tổng hợp kiến ​​thức về gương cầu lồi vật lý 7

Thí nghiệm định luật phản xạ ánh sáng

Dùng đèn pin chiếu tia tới lên một mặt phẳng gương đặt vuông góc với một tờ giấy (như hình bên). Tia sáng này truyền qua mặt giấy và khi gặp mặt gương thì tia sáng sẽ bị phản xạ trở lại. Đó là một ví dụ điển hình của hiện tượng phản xạ ánh sáng.

Phát biểu định luật phản xạ ánh sáng

Khi ánh sáng bị phản xạ, tia phản xạ sẽ nằm trong mặt phẳng chứa tia tới và pháp tuyến của gương tại điểm tới. Và góc phản xạ cũng sẽ bằng góc tới.

Áp dụng định luật phản xạ ánh sáng

Một số ứng dụng thực tế của định luật phản xạ ánh sáng bao gồm:

• Ban ngày, ánh nắng có thể chiếu vào gương và phản chiếu ánh sáng tới mắt chúng ta.

• Qua cửa, dùng thước để hứng ánh sáng mặt trời, thước sẽ phản chiếu ánh sáng mặt trời.

• Dùng đèn pin chiếu vào gương, ánh sáng sẽ phản chiếu vào mắt chúng ta

• Chai/lon thủy tinh dưới ánh nắng sẽ phản chiếu vào mắt chúng ta,…

Bài tập chung về ánh sáng

Câu 1: Tại sao ta có thể nhìn thấy vật?

A. Vì mắt chúng ta phát ra tia sáng chiếu vào vật thể

B. Vì vật được chiếu sáng

Xem thêm : Hình thang vuông: Khái niệm, tính chất, dấu hiệu nhận biết & các công thức tính

C. Vì chúng ta mở mắt hướng về đối tượng

D. Vì ánh sáng từ vật chiếu vào mắt ta

Câu 2: Hãy chỉ ra vật nào dưới đây không phải là nguồn sáng?

A. Mặt trời

B. Ngọn nến đang cháy

C. Đèn ống đang sáng

D. Cái chai tỏa sáng rực rỡ dưới ánh nắng

Câu 3: Phát biểu nào sau đây đúng về “Định luật truyền thẳng của ánh sáng”.

A. Trong môi trường trong suốt và không đổi, ánh sáng truyền theo một đường cong

B. Trong môi trường trong suốt và biến thiên, ánh sáng truyền theo đường thẳng

C. Trong môi trường trong suốt và đồng nhất, ánh sáng truyền theo đường thẳng

D. Trong môi trường trong suốt và đồng nhất, ánh sáng truyền theo đường cong

Câu 4: Ánh sáng truyền theo đường thẳng khi ánh sáng:

A. Truyền từ môi trường trong suốt này sang môi trường trong suốt khác

B. Lây truyền từ môi trường đồng tính này sang môi trường đồng tính khác

C. Trong môi trường trong suốt

D. Trong môi trường minh bạch và đồng nhất

Câu 5: Đường đi của ánh sáng được biểu thị bằng:

A. Chùm ánh sáng

B. Hạt sáng

C. Bó sáng

D. Tia sáng

Câu 6: Trong môi trường trong suốt và đồng nhất, ánh sáng truyền đi theo đường nào?

A. Đường cong bất kỳ

B. Đường ngoằn ngoèo

C. Đường thẳng

D. Cả A, B và C đều đúng.

Câu 7: Nội dung nào sau đây không thuộc định luật phản xạ ánh sáng?

A. Tia phản xạ bằng tia tới

B. Góc phản xạ bằng góc tới

C. Tia phản xạ nằm trong mặt phẳng chứa tia tới và pháp tuyến của mặt phẳng gương

D. Góc tạo bởi tia tới và pháp tuyến bằng góc tạo bởi tia phản xạ và pháp tuyến.

Câu 8: Chiếu một tia sáng SI lên mặt phẳng gương, tia phản xạ IR của SI thu được nằm trên mặt phẳng nào?

A. Mặt phẳng gương

B. Mặt phẳng vuông góc với tia tới

C. Mặt phẳng tạo bởi tia tới và mặt gương

D. Mặt phẳng tạo bởi tia tới và pháp tuyến của gương tại điểm tới.

Trên đây là tổng hợp từ AZ về những lý thuyết và ứng dụng của ánh sáng trong cuộc sống. Hy vọng bài viết “Ánh sáng là gì” sẽ mang lại những kiến ​​thức tổng quát giúp các bạn dễ hiểu hơn và có thể áp dụng vào thực tế cuộc sống.

Nguồn: https://timhieulichsuquancaugiay.edu.vn
Danh mục: Giáo dục